Generalny Konserwator Zabytków - jest najwyższym organem ochrony zabytków w Polsce- zwierzchnik służby konserwatorskiej. Działa on zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Kiedyś funkcja ta była sprawowana przez ekspertów, obecnie jest to urząd polityczny, w randze wiceministra (sekretarza lub podsekretarza stanu) w ministerstwie właściwym do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, obsadzany przez aktualnie rządzącą partię.
Od początku kadencji obecnego Generalnego Konserwatora Zabytków trwają legislacyjne prace nad ponownym wydzieleniem z administracji wojewódzkich konserwatorów zabytków i ich urzędów oraz ich podporządkowaniem bezpośrednio Generalnemu Konserwatorowi Zabytków.
Zgodnie z ustawą z 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami do zadań Generalnego Konserwatora Zabytków głównie należy:
- opracowywanie programu krajowego ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
- realizacja zadań, które wynikają z krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, a także koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju,
- podejmowanie działań, które związane są ze wspieraniem rozwoju regionalnego i realizacji kontraktów wojewódzkich w sprawach opieki nad zabytkami,
- prowadzenie krajowej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub nielegalnie wywiezionych za granicę,
- wydawanie postanowień, zaświadczeń i decyzji w sprawach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych,
- prowadzenie oraz organizowanie kontroli w zakresie przestrzegania i stosowania przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
- nadzór nad działalnością wojewódzkich konserwatorów zabytków,
- promowanie badań naukowych z konserwacji zabytków,
- organizowanie szkoleń dla konserwatorskich służb,
- organizowanie konkursów promujących opiekę nad zabytkami, w tym przyznawanie nagród i wyróżnień,
- opiniowanie wniosków o nadanie odznaki za dobrą opiekę nad zabytkami,
- współpraca z organami administracji publicznej (w sprawach dotyczących ochrony zabytków),
- organizowanie szkoleń..